Türk aydınının Cumhuriyet dönemi sosyo-kültürel değişim üzerine etkisi

Osmangazi Düşünce Atölyesi tarafından düzenlenen ‘Cumhuriyet Dönemi Sosyo-Kültürel Değişim Üzerinde Türk Aydınının Etkisi’ konulu söyleşide, Köy Enstitülerinin kurucularından İsmail Hakkı Tonguç örneği ele alındı.

Hasan Ali Yücel Dünya Klasikleri Kütüphanesi’nde gerçekleşen ‘Cumhuriyet Dönemi Sosyo-Kültürel Değişim Üzerinde Türk Aydınının Etkisi’ konulu söyleşide, Bursa Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hacer Karabağ Arslan, Köy Enstitülerinin kurucularından İsmail Hakkı Tonguç örneğini işledi. İsmail Hakkı Tonguç’un önemli bir Türk aydını olduğunu söyleyen Doç. Dr. Hacer Karabağ Arslan, “Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Türkiye, modernleşme ve kalkınma hedefleri doğrultusunda kapsamlı bir dönüşüm sürecine girdi. Bu süreçte, eğitimin rolü hayati bir önem taşıyordu. Cumhuriyet, yalnızca siyasi bağımsızlığı değil, aynı zamanda toplumsal yapının eğitim, kültür ve ekonomi gibi alanlarda modernleştirilmesini de hedeflemiştir. Bu çerçevede Türk aydınları, özellikle halkın bilinçlendirilmesi ve kırsal kalkınmanın sağlanması noktasında önemli bir sorumluluk üstlenmiştir. İsmail Hakkı Tonguç, bu aydınlar arasında hem düşünceleri hem de uygulamalarıyla öne çıkan isimlerden biridir” dedi.

“Köy enstitüleri, Cumhuriyet’in en özgün eğitim projelerinden biri”

Tonguç’un liderliğinde tasarlanan Köy Enstitüleri’nden mezun olan toplam 8 bin öğretmenin o dönemde Türk devrimi ve Cumhuriyet’in inşasında önemli rol oynadığını belirten Arslan, “Köy Enstitüleri, Cumhuriyet’in en özgün eğitim projelerinden biri olarak hayata geçirildi. Eğitimi, günlük yaşamın bir parçası haline getirerek ‘iş içinde öğrenme’ yaklaşımıyla uygulanabilir ve sürdürülebilir bir model sundu. Bu sistemde yetişen öğretmenler, sadece bilgi aktaran değil, aynı zamanda köylerinde değişimin öncüleri olan bireyler olarak planlandı. Bu model, sadece bireysel aydınlanmayı değil, aynı zamanda toplumsal kalkınmayı hedefliyordu.1950’lerde Köy Enstitüleri’nin kapanması, Cumhuriyet’in eğitim ve kalkınma hedefleri açısından büyük bir kayıp olarak değerlendirilse de Tonguç’un bu alandaki fikirleri ve uygulamaları, Türkiye’nin modernleşme tarihinde derin bir iz bırakmıştır. Tonguç, halktan kopuk bir aydın modelini reddederek, halkın içinden çıkan ve onların ihtiyaçlarına çözüm üreten bir aydınlanma anlayışını benimsemiştir. Bu nedenle, Türk aydınlarının Cumhuriyet dönemi sosyo-kültürel değişimindeki etkisini anlamak için İsmail Hakkı Tonguç ve onun eğitim vizyonu önemli bir örnek teşkil etmektedir” diye konuştu.